6.Sınıf Yoğunluk Konu Anlatımı

Yazarı:
<==  6.Sınıf Konularına geri dön
Ortaokul 6.SINIF ==> 4. Ünite: Madde ve Isı  ==> Yoğunluk

Kazanımlar

F.6.4.2. Yoğunluk
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Yoğunluk, yoğunluk birimi
F.6.4.2.1. Yoğunluğu tanımlar.

a. Yoğunluğun madde için ayırt edici bir özellik olduğu vurgulanır.
b. Yoğunluk birimi olarak g/cm3 kullanılır.
F.6.4.2.2. Tasarladığı deneyler sonucunda çeşitli maddelerin yoğunluklarını hesaplar.
F.6.4.2.3. Birbiri içinde çözünmeyen sıvıların yoğunluklarını deney yaparak karşılaştırır.
F.6.4.2.4. Suyun katı ve sıvı hâllerine ait yoğunlukları karşılaştırarak bu durumun canlılar için önemini tartışır.

 

KONU: Yoğunluk Nedir

Kütle Nedir
Madde miktarına kütle denir.
Kütle birimleri kilogram ve gramdır.
Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
Kütle “m” sembolü ile gösterilir.


Hacim Nedir
Maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir.
Hacim birimi mililitre (mL) ya da santimetreküp (cm3), Litre (L) ya da desimetreküp (dm3), ve metreküp (m3) kullanılır.
Hacim “v” sembolü ile gösterilir.

A- Yoğunluk Nedir

Yoğunluk bir maddenin birim hacimdeki kütlesine yoğunluk denir.
Yoğunluk saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Yoğunluk “d” sembolüyle gösterilir.



Örnek: Sınıf içinde öğrenci sayısı artarsa yoğunluk artmış olur.
Aynı yolda giden araç sayısı artarsa trafik yoğun deriz.
Birim hacimde madde miktarı artarsa yoğunluk artar.

 

Yoğunluk nasıl hesap edilir

Yoğunluğu hesaplayabilmek için maddenin  kütlesi ve hacminin bilinmesi gerekir. Kütlenin hacme bölünmesi ile yoğunluk bulunur.

Yoğunluk = Kütle / Hacim

d = m / v      Kısaca ezberlemek için (dede muz böl ver)

Yoğunluğun Formülü

Yoğunluk

 

Yoğunluk = Kütle/ Hacim

 

d=m/v

 Örnek:  Kütlesi 600 gram, hacmi 300 cm3 olan cismin yoğunluğu nedir?

 

B- Kütle – Hacim – Yoğunluk Grafikleri

 

Kütle – Hacim – Yoğunluk Grafikleri

 

  • Kütle ve hacim doğru orantılıdır. Hacim arttıkça kütlede artar.
  • Kütle arttıkça yoğunluk değişmez.
  • Hacim arttıkça yoğunluk değişmez.
  • Bir bardak su ile bir bidon suyun yoğunluğu da 1 g/cm3  tür. Kütlenin ya da hacmin artması yoğunluğu değiştirmez.
  • Kütlesi aynı iki maddeden hacmi fazla olanın yoğunluğu daha az olur.
  • Hacmi aynı olan iki maddeden kütlesi fazla olanın yoğunluğu daha fazla olur.

 

C- Bazı Maddelerin Yoğunlukları

 

 

Maddeler

 

 

Yoğunluk (g/cm3)

 

 

Su

 

 

1 g/cm3

 

 

Etil Alkol

 

 

0,78 g/cm3

 

 

Benzin

 

 

0,7 g/cm3

 

 

Gliserin

 

 

1,26 g/cm3

 

 

Mazot

 

 

0,85 g/cm3

 

 

Tahta

 

 

0,8 g/cm3

 

 

Lastik

 

 

1,5 g/cm3

 

 

Ayçiçek Yağı

 

 

0,92 g/cm3

 

 

Mum

 

 

0,8 g/cm3

 

 

Çinko

 

 

7 g/cm3

 

 

Demir

 

 

7,8 g/cm3

 

 

Bakır

 

 

8,9 g/cm3

 

 

Alüminyum

 

 

2,7 g/cm3

 

 

Altın

 

 

19,3 g/cm3

 

 

Gümüş

 

 

10,5 g/cm3

 

 

Cıva

 

 

13,6 g/cm3

 

 

Cam

 

 

2.4-2.8 g/cm3

 

 

Yoğunluk Nasıl Hesap Edilir

Bir maddenin yoğunluğunun bulunabilmesi için kütlesi ve hacminin ölçülmesi gerekir.

Cismin kütlesinin ölçülmesi

  • Maddenin kütlesinin ölçülebilmesi için eşit kollu terazi veya elektronik terazi kullanılır.

Cismin hacminin ölçülmesi

  • Sıvıların hacmini ölçmek için dereceli silindir kullanılır.
  • Gazların hacmi, içinde bulundukları kabın hacmi kadardır.
  • Katıların hacmini ölçmek için, eğer düzgün şekilli bir cisim ise  hesaplama yapılır.
  • Katı düzgün değilse ve su içinde de çözünmüyorsa, cismi sıvı içerisine atıp taşan sıvının hacmi ölçülür. Taşan sıvının hacmi cismin hacmini verir.

 

Not:

  • Aynı hacimde iki maddeden yoğunluğu fazla olanın kütlesi de fazladır.
  • Aynı kütledeki iki cisimden yoğunluğu fazla olan cismin hacmi daha azdır.
  • Hacmi değişmeyen kapalı bir kaba gaz  eklendiğinde, gazın yoğunluğu artar.
  • Isınan bir maddenin hacmi artar, yoğunluğu azalır. Sıcak havanın yoğunluğu, soğuk havanın yoğunluğundan azdır.

 

D- Yüzen ve Batan Cisimler

Bir cismin yoğunluğu sıvının yoğunluğundan fazla ise cisim batar.

Bir cismin yoğunluğu sıvının yoğunluğundan az ise cisim yüzer.

Tahta, yağ, köpük, buz gibi maddelerin yoğunlukları suyun yoğunluğundan azdır, bu nedenle yüzer.

Su donduğunda kütlesi değişmez fakat hacmi artar. Bu nedenle buzun yoğunluğu sudan azdır, buz suda yüzer.

Birbirine karışmayan sıvıların yoğunlukları

Yağ Su Karışımı

Şekilde görüldüğü gibi birbirine karışmayan su ve yağ aynı kaba konulduğunda, yoğunluğu büyük olan su altta, yoğunluk küçük olan yağ ise üstte kalır.

Şekilde birbirine karışmayan A, B, C, D sıvılarının yoğunlukları D>C>B>A şeklindedir.

 E- Günlük Yaşamda Yoğunluğun Önemi

Uçak gibi hava araçlarında yoğunluğu az olan alüminyum gibi metaller kullanılır.
Bu nedenle uçak fazla ağır olmaz.
Binalarda da gaz beton kullanılması binanın daha hafif olmasını sağlar.

Yoğunluk Çevrimleri

SI birim sisteminde (Uluslar arası birim sistemi) yoğunluk birimi kg/m3‘tür.
Bunun yanında g/cm3 sıkça kullanılır.
Yoğunluk çevirmelerinde g/cm3 , g / mL ve kg / L’ye eşittir.

 1 g / cm3 = 1 g/ml = 1 kg / L

1 g/cm3 = 1000 kg/m3



Not: Suyun yoğunluğu, 4 °C’de  1 g/cm3 veya 1 g/ml veya 1 kg / L’dir.

F- Su Yoğunluğunun Canlılar için Önemi

Sıvı haldeki maddeler soğudukça tanecikleri yavaşlar, birbirine yakınlaşır, hacmi azalır ve yoğunluğu artar. Ancak bu duruma uymayan tek sıvı sudur. Su donarken hacmi artar, bu nedenle yoğunluğu azalır. Saf suyun yoğunluğu 4˚C’ta 1 g/cm3 iken buzun yoğunluğu 0,9 g/cm3 ‘tür.

Suyun bu özel durumu canlılar için çok önemlidir. Buz tutan bir gölde, buz suyun üzerinden batmadan yüzer. Gölün dipten donması önlenmiş olur. Bu sayede göl içerisindeki canlıların yaşaması sağlanmış olur.

Not: Su donarak buza dönüştüğünde yoğunluğu azalır ve yüzer, zeytinyağ donarken yoğunluğu artar ve batar.

Yoğunluk Konu Anlatım Videosu

 

 

Kısa Sorular

Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi yoğunluk formülüdür?

A) Yoğunluk = Hacim / Kütle
B) Yoğunluk = Kütle x Hacim
C) Yoğunluk = Kütle / Hacim
D) Yoğunluk = Hacim – Kütle

Soru 2: Birim hacimdeki madde miktarına ………….. denir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?

A) Hacim
B) Yoğunluk
C) Kütle
D) Ağırlık

Soru 3: Kütlesi 400 gram, hacmi 80 cm3 olan maddenin yoğunluğu nedir?

A) 4 g/cm3
B) 5 g/cm3
C) 6 g/cm3
D) 7 g/cm3

Soru 4: Aşağıdakilerden hangisi maddenin ayırt edici bir özelliğidir?

A) Hacim
B) Ağırlık
C) Kütle
D) Yoğunluk

 

Soru 5: 156 gramlık demir bilyenin hacmi 20 cm3 olduğuna göre, demirin yoğunluğu kaç g/cm3 olur?

Soru 6: Yoğunluğu 0,9 g/cm3 olan zeytinyağından alınan 200 cm3 hacimli örneğin kütlesi kaç gram’dır?

Soru 7: Yoğunluğu 8,9 g/cm3 olan bakır telin kütlesi 267 gram olduğuna göre, hacmi kaç cm3 tür?

Soru 8: Şekildeki grafiğe göre sıvıların yoğunluklarını bulunuz? Birbirine karışmayan bu sıvıların aynı kap içerisinde yukarıdan aşağıya doğru sıralaması nasıl olur?

 

 
 
 

Yorum yapın